Jeszcze o pieniądzach

Cathedraticum, czyli po polsku katedratyk, to nazwa pieniężnego daru, który duchowni i parafie składają na wsparcie biskupa i wszystkich dzieł i instytucji, jakim przewodzi.

Ostatnio nowy proboszcz powiedział, że jest zobowiązany płacić pewien podatek, zwany cathedraticum? Sprawdziłem w internecie, ale po polsku praktycznie nic nie ma. Jestem ciekawy, dlaczego żyjąc 60 lat w Kościele katolickim, nie wiedziałem, że jest taki podatek.

Cathedraticum, czyli po polsku katedratyk, to nazwa pieniężnego daru, który duchowni i parafie składają na wsparcie biskupa i wszystkich dzieł i instytucji, jakim przewodzi. Nazwa wywodzi się jeszcze z systemu feudalnego. Katedratyk ma znaczenie symboliczne – jest to znak czci i znak poddania wobec kościoła katedralnego. Wyraża uległość syna wobec Matki – Kościoła. Ma także znaczenie praktyczne.

Wierni ze swoich dochodów wspierają parafie i księży. Parafie i księża utrzymują biskupów i kurie diecezjalne. Biskupi i kurie wspierają funkcjonowanie papieża i urzędów watykańskich. Kościół jako instytucja – nie tylko Boska, ale i ludzka – posiada system wewnętrznego opodatkowania. Różni się on od systemów komercyjnych tym, że w większości opiera się na dobrowolnych darowiznach poszczególnych podmiotów. Sformułowanie „co łaska” jest stosowane na wszystkich szczeblach. Już święty Paweł pisze o składkach Kościołów Azji Mniejszej i Grecji wspierających wspólnotę Kościoła w Jerozolimie. Były to jednak zbiórki, a nie podatek. Od VI wieku zwyczaj wspierania organizacji Kościoła został umocowany prawnie.

Obecnie prawo kanoniczne nie używa nazwy katedratyk. Uznaje jednak, że biskup diecezjalny ma prawo nałożyć nadzwyczajny i umiarkowany podatek na potrzeby diecezji. Wysokość podatku jest określana przez poszczególne diecezje. Często stanowi wewnętrzne opodatkowanie jedynie duchownych. W Polsce nie ma powszechnego zwyczaju transparentności przychodów i wydatków księży, stąd zapewne nie słyszał Pan o cathedraticum wcześniej. Widać jednak tendencje biskupów polskich do wprowadzenia jawności i czytelności finansów. Krokiem w tym kierunku jest powoływanie diecezjalnych i parafialnych rad finansowych. W niektórych krajach, np. w USA, taka transparentność jest czymś zwyczajnym. Diecezje i parafie przedstawiają roczne, bardzo szczegółowe zestawienia finansowe. W internecie można znaleźć skargi przedstawicieli rad finansowych, że wierni tych zestawień nie chcą czytać.

Cathedraticum nie wszędzie jest stosowane. W krajach misyjnych, w krajach przeżywających trudności czy w budowanych parafiach bywa odwrotnie. To diecezja wspiera parafię i księdza, a Kościół wspiera diecezję. Cathedraticum w większości krajów misyjnych stanowi darowiznę wypłacaną przez biskupa. Ostatecznie bowiem wszystkie składki i podatki Kościoła mają ten cel, aby osoby i wspólnoty bogatsze wspierały biedniejsze. Po to Bóg pozwala się nam wzbogacić, abyśmy się tym dzielili z miłością.

ks. Marek Kruszewski Autor jest proboszczem parafii bł. Karoliny Kózkówny w Białobrzegach Idziemy nr 2 (485), 11 stycznia 2015 r.